روی صحنه ایستاده‌اید، همه چیز برای شروع آماده شده و مشغول نگاه و مرور کردن متنی هستید که از قبل برای سخنرانی آماده کرده بودید. در حال تمرین هستید که با دیدن بخشی از عبارات سوالات متفاوت و الهام‌برانگیزی در ذهنتان ایجاد می‌شود که آرزو می‌کنید ای کاش هرگز این لحظه این سوالات برایتان به وجود نمی‌آمد؛ مثلا این که ربط این جمله با این بخش از سخنرانی چیست و چه ارتباطی در این بین وجود دارد که باعث شده از آن دو عبارت در یک زمان استفاده کنید؟ به راستی این جادو چینش عبارات و کلمات در گذار از مراحل مختلف سخنرانی چیست که کنار هم قرار گرفتن آن‌ها چنین انسجامی در سخنرانی ایجاد می‌کند؟
همین ابهام و سوالات نیز ممکن است برای مخاطبان به وجود آید. مخاطب روی صندلی نشسته و درگیر جریان سخنرانی شده است که از خود می‌پرسد چه طور و به چه دلیل این مسیر ناگهانی عوض می‌شود و سخنران به صورت تصادفی به مباحث جلوتر می‌پردازد و دوباره به همان نقطه بازمی‌گردد.
گذار از مراحل مختلف سخنرانی با جادو چینش کلمات و عبارات در عین حال که ممکن است خیلی دلچسب و غافلگیرکننده باشد ممکن است باعث گمراهی مخاطب نیز بشود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که سخنران از ارتباط درست عبارات و جایگاه صحیح قرارگیری کلمات آگاه نباشد و با چینش نادرست کلمات باعث سردرگمی مخاطب شود.
آن چه که امروز در دانشگاه زندگی بررسی می‌کنیم اصول چینش کلمات و عبارات در متن سخنرانی و ترتیب قرارگیری آن‌ها هنگام سخنرانی می‌باشدو. در پایان نیز به بررسی برخی از مثال‌های کاربردی برای چینش هر چه بهتر کلمات و بهره‌وری هر چه بیش‌تر از قدرت جادویی کلمات می‌پردازیم.
نحوه چینش کلمات و عبارات در نوشتار و ارائه متن سخنرانی
در مباحث آموزش سخنرانی و فن بیان مطلب مهمی تحت عنوان انتقال سخنرانی مطرح می‌شود که اگر تجربه شرکت در سخنرانی‌های کوچک و بزرگ را داشته باشید حتما با معضل ناشی از عدم توجه به این اصل مواجه شده‌اید. اما انتقال سخنرانی چیست و اصلا چرا باید به انتقال از یک جمله به جمله دیگر در سخنرانی تا این حد توجه داشته باشیم؟
نگاهی بر مفهوم “انتقال در سخنرانی”
انتقال در سخنرانی همان استفاده از کلمات و عباراتی می‌باشد که به واسطه قدرت و تطابقی که با موضوع دارند سبب هدایت آرام، جذاب و نامحسوس سخنرانی می‌شوند. این کلمات معمولا شامل گذار از یک تک کلمه به جملات و عبارات بلندتر است اما می‌تواند بسته به موقعیت برای تمام جملاتی که در متن سخنرانی گنجانده شده‌اند استفاده شود.
کلمات انتقال دهنده اتصال بین دو ایده را هموار می‌کنند و باعث می‌شوند سخنران در گذار از یک مطلب به مطلب دیگر کم‌تر به زحمت بیفتد. در مقابل ارتباط بین ایده‌ها و مقصود اصلی سخنران نیز با این ترفند به خوبی آشکار می‌شود. نتیجه این شفافیت درک و فهم بهتر مخاطب از سخنرانی است.
روش‌های چینش کلمات و عبارات به بهترین شکل ممکن در سخنرانی
اصول و اساس چینش کلمات و عبارت را در بسیاری از سخنرانی‌های بزرگ دنیا و مثلا در تحلیل فن بیان و شیوه سخنرانی مارتین لوتر کینگبه خوبی مشاهده می‌کنیم. انواع و اقسام مختلفی از روش‌های انتقال بین جملات در سخنرانی وجود دارد که هر یک، یک ارتباط فعلی را مشخص می‌کنند. برخی سبب تضاد در سخنرانی و جذاب‌تر کردن آن شده و برخی باعث تکیه و تاکید بیش‌تری بر مفهوم قبلی خود می‌شوند.
در ادامه برخی از روش‌های چینش کلمات و عبارات را به همراه تعدادی مثال کاربردی می‌خوانید.
کلمات ربطی برای انتقال بین ایده‌های مشابه
فرض کنید در حال بیان کردن دو مثال، داستان یا تحلیل مشترک هستید و هر دو بار اطلاعاتی مشابهی دارند. در این حالت چینش این دو ایده در سخنرانی به واسطه کلمات زیر منطقی‌تر است:
- اگر دقت کنیم می‌بینیم که…
- همچنین
- این درست مثل این است که…
- در روشی مشابه می‌بینیم که…
کلمات ربطی برای انتقال از یک ایده به ایده کاملا متضاد
وقتی در سخنرانی به ایده متضاد و مخالف بر می‌خوریم و نوبت به تحلیل آن می‌رسد خیلی بیش‌تر از قبل باید محتاطانه عمل کنیم؛ چون تا به حال مسیر فکری مخاطب شکل گرفته و یک ساختار دیگری در ذهن خود ایجاد کرده است و حالا قرار است همه چیز با یک دیدگاه مخالف به هم بریزد. در چنین حالاتی میتوانید از کلمات زیر برای انتقال نرم‌تر، آرام‌تر و بی‌دردسرتر استفاده کنید:
- اگرچه در این بین…
- در مقابل این موضوع….
- بر عکس…
- از طرفی دیگر…
- اگر تلنگری به اطراف داشته باشیم ….
- اگرچه نمی‌توانیم موضوع….را انکار کنیم
- استدلال مخالف این موضوع این چنین است که…
- اگر نگاهی به سمت مخالف این موضوع داشته باشید…
- با این حال نمی‌توان انکار کرد که…
کلمات ربطی برای ارائه جزئیات بیش‌تر درباره یک ایده
در حال سخنرانی هستیم و بخشی از یک ایده نیاز به توضیحات جزئی تر دارد. در چنین حالتی از یک ایده به ایده مشابه با مختلف گذار نداشتیم اما به هر حال برای بیان اطلاعات بیش‌تر باید از بخش قبلی گذار کنیم و از این رو به کلمات ربطی زیر نیاز داریم:
- همچنین
- علاوه بر این …
- از این گذشته …
- نه تنها این، بلکه…
- به زبان دیگر…
کلمات ربطی برای انتقال از یک ایده به بخش‌های شماره‌گذاری شده
در بسیاری از سخنرانی‌ها بخشی وجود دارد که به واسطه اعداد یا حروف شماره‌گذاری و ترتیب‌بندی شده است. مثلا مراحل انجام یک آزمایش یا راهنما گام به گام یک خرید. در چنین شرایطی کلمات ربطی ما به موارد زیر محدود می‌شوند:
- اول (اولین گام)…
- دوم (دومین گام)
- سوم (سومین گام)
- قدم آخر
کلمات ربطی برای نمایش رابطه علت و معلولی بین دو ایده متفاوت
سخنران به پشتیبانی از حرف و ایده‌ها در طول سخنرانی نیاز دارد. به علاوه نباید از مخاطب انتظار داشت تا همه چیز را تحلیل کرده و متوجه شود. مثلا همین رابطه علت و معلولی که بین دو ایده مختلف وجود دارد. در این حالت ممکن است سخنران به یک قدم جلوتر برود و مثلا اسلاید آخر را در نیمه سخنرانی مرور کند؛ چون در نتیجه همان ایده‌ای به وجود آمده است که قبلا گفته است.
برای نمایش رابطه علت و معلولی از نمونه‌های زیر در چینش کلمات و عبارات استفاده کنید:
- از این رو
- در نتیجه
- به دلیل این که…
- این مهم است چون بر اثر….
- نتیجه این روند…
کلمات ربطی برای عبور از یک ایده و پشتیبانی از آن
در چنین حالاتی ایده دوم مثل مثالی است که هویت و مفهوم ایده قبلی را در بر دارد.
- به عنوان مثال
- یک مثال کاربردی در این زمینه…
- برای فهم بهتر این موضوع…
- مثال واقعی این موضوع در زندگی واقعی چیست؟
- اما این موضوع در زندگی واقعی هم ممکن است رخ دهد؟ بله….
کلمات ربطی برای انتقال از مقدمه به بدنه سخنرانی
- بحث را با …شروع کنیم…
- برای شروع با توضیح … پیش می‌رویم
- بگذارید برای شروع درباره ….صحبت کنیم
- اکنون که چشم‌انداز کاملی درباره بحث داریم بگذارید با …شروع کنیم
کلمات ربطی برای انتقال بحث از یک سخنران به سخنران دیگر
در برخی از سخنرانی‌ها بدون حضور مجری دو سخنران به صورت همزمان سخنرانی می‌کنند. در چنین حالتی بهتر است سخنران اول از کلمات ربطی مناسبی برای اعلام همزمان سخنران بعدی و ختم سخنرانی خود استفاده کند.
- برای رسیدن به نتیجه قطعی سخنرانی را با X ادامه می‌دهیم
- در ادامه میکروفون را به X واگذار می‌کنم
- برای فهم بهتر این موضوع از X کمک می‌گیریم
چند نکته کلیدی برای چینش کلمات و عبارات در سخنرانی
- از شمارش غیردقیق و اشتباه خودداری کنید. برخی از سخنرانان جمله خود را به صورت شماره‌گذاری شده شروع می‌کنند اما در ادامه ذکر شماره را فراموش می‌کنند
- از ارتباط بین دو ایده یا جمله اطمینان کسب کنید
- ایجاد ارتباط بین دو ایده‌ای که به هیچ وجه به هم مرتبط نیستند مثل روشن کردن راهنما راست خودرو و گردش به چپ است! این دقیقا همان حالتی است که برای مخاطب به وجود می‌آید چون انتظار دیدن و شنیدن چیز دیگری را داشته است
- ۹۷/۰۸/۰۵